W obliczu rosnącej popularności działalności nierejestrowanej, przedsiębiorcy i osoby świadczące usługi na małą skalę mogą napotkać na liczne pułapki prawne i podatkowe, szczególnie w kontekście klasyfikacji przychodów i obowiązków związanych ze składkami ZUS. Np. zgodnie z obecną praktyką ZUS, przychody uzyskane z tytułu świadczenia usług w ramach działalności nierejestrowanej mogą być niesłusznie klasyfikowane jako przychody z umowy zlecenia, co wiąże się z dodatkowymi obowiązkami dla zleceniodawcy, w tym zgłoszeniem do ZUS i opłacaniem składek
Działalność nierejestrowana w Polsce regulowana jest przez przepisy, które nie wymagają rejestracji firmy dla drobnej działalności zarobkowej osób fizycznych. Kluczowym aspektem jest nieprzekraczanie miesięcznego limitu przychodów, który w 2024 roku zmienia się dwa razy: od stycznia do czerwca wynosi 3181,50 zł, a od lipca – 3225 zł.
Działalność nierejestrowana, pomimo że jest promowana jako prosty sposób na legalizację niewielkiej działalności gospodarczej, skrywa w sobie potencjalne zagrożenia wynikające z niejednolitej interpretacji przepisów przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) oraz inne organy. Zgodnie z obecną praktyką ZUS, przychody uzyskane z tytułu świadczenia usług w ramach działalności nierejestrowanej mogą być niesłusznie klasyfikowane jako przychody z umowy zlecenia, co wiąże się z dodatkowymi obowiązkami dla zleceniodawcy, w tym zgłoszeniem do ZUS i opłacaniem składek (art. 4 pkt 2 lit. a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1230).
ZUS domaga się płacenia składek
Takie stanowisko ZUS, oparte między innymi na interpretacjach indywidualnych (sygn. DI/100000/43/822/2018 oraz DI/100000/43/616/2022), rodzi znaczne konsekwencje dla osób świadczących usługi w ramach działalności nierejestrowanej, jak np. korepetytorzy, manicurzystki czy pomoc domowa. W świetle interpretacji ZUS, osoba korzystająca z takich usług staje się pracodawcą zobowiązanym do opłacania składek za zleceniobiorcę, co jest zarówno obciążające, jak i niezgodne z założeniami uproszczenia działalności nierejestrowanej.
Na przykład, osoba udzielająca korepetycji, zgodnie z praktyką ZUS, może zostać niesłusznie zakwalifikowana jako zleceniobiorca, co zmusza ucznia (zleceniodawcę) do rejestracji jako płatnika składek i wiąże się z obowiązkiem zgłoszenia korepetytora do ZUS oraz opłacaniem za niego składek (art. 4 pkt 2 lit. a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1230).
Innym przykładem jest sytuacja, w której manicurzystka czy pomoc domowa świadcząca usługi w ramach działalności nierejestrowanej może zostać niespodziewanie zakwalifikowana jako pracownik, co generuje dla osoby korzystającej z jej usług konieczność rejestracji w ZUS i opłacania składek.
ZUS i Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej podtrzymują, że umowy cywilnoprawne zawierane w ramach działalności nierejestrowanej mają charakter obowiązkowy do ubezpieczeń społecznych (zgodnie z ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1230), co stawia przedsiębiorców przed koniecznością opłacania składek nawet przy jednorazowych usługach.
Czy promując się na Facebooku importujesz usługi?
Ponadto, działalność nierejestrowana niesie ze sobą pułapki związane z obowiązkami podatkowymi, szczególnie przy sprzedaży towarów i usług, gdzie sprzedawca, nieświadomy rzeczywistego statusu nabywcy, może naruszać przepisy fiskalne. Problem pojawia się również przy promowaniu usług w mediach społecznościowych, które mogą być traktowane jako import usług, podlegający obowiązkowi zgłoszenia do VAT-u UE (zgodnie z ustawą o VAT, t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1570).
W obliczu tych wyzwań, niezbędne jest, aby przedsiębiorcy i osoby prowadzące działalność nierejestrowaną byli świadomi potencjalnych ryzyk i niejednoznaczności w interpretacji przepisów. Ważne jest, aby na bieżąco śledzić zmiany w prawie i korzystać z porad ekspertów w celu uniknięcia nieporozumień i potencjalnych konsekwencji finansowych.
W sytuacji, gdy obowiązujące przepisy i ich interpretacje mogą wprowadzać w błąd i generować dodatkowe koszty, kluczowe jest, aby poszukiwać jednoznacznych i korzystnych rozwiązań, które pozwolą na bezpieczne i zgodne z prawem prowadzenie działalności gospodarczej, nawet na niewielką skalę. Działalność nierejestrowana, choć kusi prostotą i niskimi barierami wejścia, wymaga uważnego podejścia i świadomości prawnej, aby nie stać się pułapką dla nieświadomych przedsiębiorców.