Emerytury stażowe to temat, który w ostatnich latach budzi duże zainteresowanie w Polsce. Proponowane zmiany, które są obecnie rozważane w Sejmie, mają na celu umożliwienie wcześniejszego przejścia na emeryturę osobom z długim stażem pracy, niezależnie od ich wieku. Kiedy i czy takie emerytury zostaną wprowadzone? Wiemy jedno: od dyskusji do gotowych przepisów droga jest jeszcze daleka.

W Sejmie trwają prace nad dwoma projektami ustaw o emeryturach stażowych – jeden jest złożony przez Lewicę, drugi to projekt obywatelski wspierany przez NSZZ “Solidarność”. A właśnie rząd zapowiedział również złożenie swojego projektu. Chociaż prace nad tymi rozwiązaniami trwają, warto już teraz poznać główne założenia i znaczenie tej reformy.

Co to są emerytury stażowe?

Emerytura stażowa to świadczenie emerytalne, które można otrzymać po przepracowaniu określonej liczby lat, bez konieczności osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego (obecnie 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn). Według obecnych propozycji, kobiety mogłyby przejść na emeryturę po 35 latach pracy, a mężczyźni po 40 latach.

Główne założenia projektu

• Minimalny staż pracy: Aby skorzystać z emerytury stażowej, kobiety muszą mieć przepracowane co najmniej 35 lat, a mężczyźni – 40 lat. Wliczają się tutaj zarówno okresy składkowe (za które opłacano składki), jak i nieskładkowe (np. urlopy macierzyńskie, chorobowe).
• Wysokość świadczenia: Minimalna emerytura stażowa miałaby wynosić co najmniej 120% minimalnej emerytury. Od marca 2024 roku minimalna emerytura w Polsce wynosi 1780,96 zł brutto, więc minimalna emerytura stażowa wynosiłaby około 2137 zł brutto.
• Kto może skorzystać?: Projekt ten dotyczy osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, które są objęte nowym systemem emerytalnym, co oznacza, że większość pracowników spełnia te warunki.

Na jakim etapie są emerytury stażowe?

W Sejmie znajdują się obecnie dwa projekty ustaw dotyczących emerytur stażowych. Jeden z nich został zgłoszony przez NSZZ “Solidarność”, a drugi przez Lewicę w 2024 roku. Oba projekty są analizowane, ale brak zgody w koalicji rządzącej w kwestii kosztów tych reform może opóźniać wprowadzenie nowych przepisów  .

Argumenty za i przeciwko emeryturom stażowym

Argumenty za:

• Elastyczność: Możliwość przejścia na emeryturę po określonym stażu pracy, a nie po osiągnięciu wieku emerytalnego, daje większą swobodę osobom, które zaczęły pracować w młodym wieku. Jest to szczególnie istotne dla osób pracujących w ciężkich warunkach fizycznych.
• Lepsza jakość życia: Dzięki wcześniejszej emeryturze, osoby te mogą spędzić więcej czasu w relatywnie dobrym zdrowiu i cieszyć się emeryturą.
• Bezpieczeństwo finansowe: Przeciwnicy twierdzą, że osoby te mają zgromadzony kapitał pozwalający na wypłacenie co najmniej minimalnej emerytury, co nie powinno obciążyć systemu emerytalnego .

Argumenty przeciw:

• Koszty dla systemu: Ministerstwo Finansów szacuje, że wprowadzenie emerytur stażowych może kosztować budżet państwa miliardy złotych rocznie, co zwiększy deficyt Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
• Ryzyko niskich świadczeń: Osoby, które zdecydują się na wcześniejsze przejście na emeryturę, mogą otrzymywać niższe świadczenia, ponieważ będą miały krótszy okres składkowy i mniej zgromadzonego kapitału.

Przykłady praktyczne

1. Pani Anna ma 35 lat stażu pracy. Zaczęła pracować w wieku 20 lat i obecnie ma 55 lat. Zgodnie z nowymi zasadami, będzie mogła przejść na emeryturę, mimo że nie osiągnęła jeszcze ustawowego wieku emerytalnego (60 lat).
2. Pan Jan pracował jako kierowca przez 40 lat. W wieku 60 lat może już przejść na emeryturę stażową, mimo że jego ustawowy wiek emerytalny to 65 lat.

Ile będzie kosztować wprowadzenie emerytur stażowych?

• Szacowane koszty wprowadzenia emerytur stażowych w Polsce są znaczne i budzą wiele kontrowersji. Oto najważniejsze szacunki dotyczące potencjalnych kosztów:
  • Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) oszacował, że wprowadzenie emerytur stażowych mogłoby zwiększyć wydatki Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS) o 70,9 miliarda złotych w latach 2022-2031. Jednocześnie wpływy do FUS ze składek pracowników mogłyby spaść o 50,2 miliarda złotych, co razem daje deficyt w wysokości 121,1 miliarda złotych.
  • W projekcie obywatelskim NSZZ “Solidarność”, przewiduje się, że w pierwszych 10 latach od wejścia w życie przepisów, wydatki na emerytury wzrosną o 50 miliardów złotych, a wpływy składkowe zmniejszą się o 37,2 miliarda złotych. Łączne zmniejszenie salda FUS wyniosłoby 87,2 miliarda złotych.
  • Ministerstwo Finansów szacuje, że koszty mogą być nawet wyższe, niż zakładano w projektach ustaw. Koszty mogą sięgnąć do 24 miliardów złotych rocznie, jeśli wszyscy uprawnieni zdecydowaliby się na wcześniejsze przejście na emeryturę.

Czy emerytury stażowe zostaną wprowadzone?

Naszym zdaniem NIE w najbliższych latach: wprowadzenie emerytur stażowych wiąże się ze zbyt dużymi kosztami dla systemu ubezpieczeń społecznych i budżetu państwa, co stanowi jedno z głównych wyzwań dla realizacji tego projektu.

Trzeba jednak pamiętać, że emerytury stażowe to rozwiązanie, które może wprowadzić większą elastyczność w systemie emerytalnym, szczególnie dla osób, które zaczęły pracę wcześnie lub pracowały w ciężkich warunkach.