Ostatni wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE (TSUE) z 16 listopada 2023 r. rzuca nowe światło na praktykę wydawania zaświadczeń A1 przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) oraz ich ewentualne wycofywanie.
Czym jest dokument A1?
Dokument A1 potwierdza, że osoba pracująca w innym państwie członkowskim UE nadal podlega ustawodawstwu kraju, w którym zwykle pracuje. Jest to istotne dla przedsiębiorców i pracowników delegowanych, gdyż określa, który kraj jest odpowiedzialny za ich ubezpieczenia społeczne.
Tło sprawy – wyrok TSUE
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z 16 listopada 2023 r. dotyczący zaświadczenia A1 ma kluczowe znaczenie dla praktyki wydawania i wycofywania tych dokumentów przez ZUS. Aby zrozumieć znaczenie tej decyzji, należy przyjrzeć się bliżej okolicznościom, które do niej doprowadziły.
Przypadek Polskiego Przedsiębiorcy
Sprawa rozpoczęła się od polskiego przedsiębiorcy, który zawarł umowę z polską firmą na świadczenie usług we Francji. Na tej podstawie ZUS wydał zaświadczenie A1, potwierdzające, że przedsiębiorca w czasie prowadzenia działalności we Francji pozostaje podległy polskiemu ustawodawstwu.
Kwestionowanie Prawidłowości Zaświadczenia A1
Po pewnym czasie ZUS, w wyniku wątpliwości co do prawidłowości zaświadczenia A1, przeprowadził postępowanie wyjaśniające. W jego wyniku ustalono, że przedsiębiorca faktycznie prowadził działalność wyłącznie we Francji. ZUS doszedł do wniosku, że w takiej sytuacji odpowiednie jest stosowanie art. 11 ust. 3 rozporządzenia nr 883/2004, co oznacza, że przedsiębiorca powinien być objęty ubezpieczeniami społecznymi we Francji, a nie w Polsce.
Odwołanie Przedsiębiorcy i Postępowanie Sądowe
Przedsiębiorca nie zgodził się z decyzją ZUS o wycofaniu zaświadczenia i odwołał się do sądu. Sądy I i II instancji podtrzymały jego stanowisko, stwierdzając, że w okresie wskazanym w zaświadczeniu A1 przedsiębiorca prowadził działalność zarówno w Polsce, jak i we Francji, co uzasadniało stosowanie art. 13 ust. 2 rozporządzenia nr 883/2004. Sądy te poddały w wątpliwość decyzję ZUS, uznając, że powinien on powiadomić instytucję francuską o zamiarze wycofania zaświadczenia A1.
Skarga Kasacyjna i Pytanie Prejudycjalne do TSUE
ZUS nie zgodził się z wyrokami niższych instancji i złożył skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. W związku z powstałymi wątpliwościami prawnymi Sąd Najwyższy skierował pytanie prejudycjalne do TSUE.
Decyzja TSUE
TSUE orzekł, że w przypadku stwierdzenia błędów w zaświadczeniu A1, instytucja wydająca (ZUS) może wycofać ten dokument z urzędu, bez konieczności konsultacji z instytucją innego państwa. Wyrok ten jest przełomowy, gdyż ułatwia proces korygowania błędów i dostosowywania statusu ubezpieczeniowego do rzeczywistych okoliczności prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorców w różnych państwach UE.
Znaczenie Sprawy
Ta sprawa podkreśla złożoność problematyki ubezpieczeń społecznych w kontekście pracy transgranicznej w Unii Europejskiej. Wyrok TSUE wyjaśnia procedury administracyjne i daje jasne wskazówki, jak postępować w przypadkach wątpliwości co do zakresu obowiązków ubezpieczeniowych przedsiębiorców działających w różnych państwach członkowskich. Jest to istotne zarówno dla przedsiębiorców, jak i dla księgowych zajmujących się międzynarodowymi aspektami ubezpieczeń społecznych.
Znaczenie Wyroku TSUE
Ważność tego wyroku dla praktyki księgowej jest znaczna:
- Wydawanie i Wycofywanie Zaświadczeń A1: Wyrok TSUE daje ZUS możliwość wycofania zaświadczenia A1 bez konieczności konsultacji z instytucją innego państwa, jeśli dokument został błędnie wydany.
- Prawidłowość Zaświadczenia A1: Instytucje innych państw członkowskich muszą uznać zaświadczenie A1 do momentu jego wycofania przez instytucję wydającą.
- Rola Procedury Dialogu i Koncyliacji: Wyrok wyjaśnia, że procedura konsultacji między państwami ma zastosowanie tylko, gdy instytucja otrzymująca zaświadczenie A1 kwestionuje jego prawidłowość.
Implikacje dla Przedsiębiorców i Pracowników
Przedsiębiorcy delegujący pracowników do pracy w innym państwie UE muszą być świadomi, że dokument A1 może zostać wycofany, jeśli informacje się w nim zawarte okażą się nieprawdziwe. Oznacza to konieczność ścisłego monitorowania statusu ubezpieczeniowego pracowników i bieżącej współpracy z ZUS.
Wnioski dla Księgowych
W związku z tym wyrokiem, księgowi powinni:
- Uważnie śledzić status zaświadczeń A1 wydanych dla pracowników swoich klientów.
- Regularnie weryfikować miejsce rzeczywistej działalności przedsiębiorców i pracowników delegowanych.
- Być gotowymi na aktualizację informacji ubezpieczeniowych i współpracę z ZUS w razie potrzeby wycofania dokumentu A1.
Podsumowanie
Wyroki TSUE kształtują praktykę w zakresie ubezpieczeń społecznych w Unii Europejskiej, a ostatnia decyzja ma bezpośredni wpływ na zarządzanie ubezpieczeniami społecznymi pracowników delegowanych. Wymaga to od księgowych i przedsiębiorców ciągłej czujności i adaptacji do zmieniających się przepisów. Biuro Rachunkowe Precyzja zobowiązuje się do śledzenia tych zmian i informowania o nich swoich klientów, aby zapewnić im zgodność z aktualnymi przepisami i optymalizację procesów księgowych.