W ostatnich latach obserwujemy wyraźną tendencję w orzecznictwie sądów administracyjnych dotyczącą podatku od wyjścia, potocznie znanego jako „exit tax”. W świetle niedawnych wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego, przepisy o exit tax mają zastosowanie głównie do osób prowadzących działalność gospodarczą, a nie do zwykłych obywateli przenoszących majątek osobisty.
Ta linia orzecznicza została utrwalona przez kolejne wygrane sprawy podatników, w tym ostatni wyrok NSA z 16 stycznia 2024 r. (sygn. akt II FSK 506/21).
Co to jest podatek exit tax?
Exit tax, czyli podatek od dochodów z niezrealizowanych zysków, jest pobierany w specyficznych okolicznościach. Stosuje się go, gdy składnik majątku jest przenoszony poza granice Polski lub gdy dochodzi do zmiany rezydencji podatkowej na zagraniczną. Warunkiem jest potencjalna utrata przez Polskę, całkowita lub częściowa, prawa do opodatkowania dochodów z tego majątku, zgodnie z art. 30da ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). Z kolei art. 30db ust. 1 ustawy PIT stanowi, że podatek ten nie jest stosowany, jeśli łączna wartość rynkowa przenoszonych składników majątku nie przekroczyła kwotę 4 000 000 złotych.
Potrzebujesz pomocy w kwestii zaświadczeń A1, rezydencji podatkowej lub exit tax? Zgłoś się do Biura Rachunkowego Precyzja!
Telefon: + 48 517 855 874
Przypadek, który skierował uwagę opinii publicznej na kwestię exit tax, dotyczył mieszkańca Opolszczyzny, posiadającego obywatelstwo polskie i niemieckie. Mężczyzna ten planował przekazać akcje polskiej spółki swojemu synowi, również obywatelowi obu tych krajów, ale mieszkającemu w Niemczech i niebędącemu polskim rezydentem podatkowym. Kluczowe jest to, że darczyńca nie prowadził działalności gospodarczej, a akcje stanowiły część jego majątku osobistego.
Exit tax – podatek od dochodów z niezrealizowanych zysków, stosowany przy przenoszeniu majątku poza Polskę lub zmianie rezydencji podatkowej
Sprawa zyskała dodatkowy wymiar z powodu równoległego sporu dotyczącego podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z polskim prawem, exit tax to podatek od dochodów z niezrealizowanych zysków, stosowany przy przenoszeniu majątku poza Polskę lub zmianie rezydencji podatkowej. Warto zauważyć, że jeśli przychody podlegają podatku od spadków i darowizn, nie stosuje się do nich ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), co eliminuje możliwość nałożenia exit tax.
W tej konkretnej sprawie, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej początkowo uznał, że darowizna akcji synowi, będącemu nierezydentem, powinna podlegać opodatkowaniu jako exit tax. Jednakże, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu zakwestionował tę interpretację, wskazując na brak pełnego uzasadnienia i nieuwzględnienie wszystkich argumentów podatnika.
NSA: w przypadku darowizny majątku osobistego, nie można mówić o podatku od niezrealizowanych zysków
NSA, podzielając zdanie sądu niższej instancji, podkreślił, że przepisy dotyczące exit tax nie miały zastosowania w tej sytuacji. Sąd wskazał, że w przypadku darowizny majątku osobistego, nie można mówić o podatku od niezrealizowanych zysków. Dodał również, że organy podatkowe powinny dokładniej odnosić się do argumentów podatników dotyczących zastosowania podatku od spadków i darowizn, zamiast exit tax.
Ta decyzja nie jest odosobniona. NSA już wcześniej orzekał w podobnym duchu, wyznaczając precedens w sprawie z 14 stycznia 2021 r. (II FSK 12/21), gdzie stwierdzono, że darowizna majątku osobistego nie podlega opodatkowaniu jako exit tax. Podobnie w wyroku z 2 grudnia 2022 r. (II FSK 1187/20), gdzie również dotyczyło to darowizny majątku osobistego przez osobę nieprowadzącą działalności gospodarczej.
Podsumowując, ostatnie orzeczenia NSA stanowią ważny krok w kierunku wyjaśnienia i ograniczenia zasięgu exit tax w Polsce. Podkreślają one, że ten specyficzny podatek ma zastosowanie głównie w kontekście działalności gospodarczej, a nie w przypadku przekazywania majątku osobistego w ramach darowizny. To istotna informacja dla wszystkich, którzy rozważają przekazanie majątku swoim bliskim za granicą. Trzeba również pamiętać, że jest to temat znacznie bardziej skomplikowany, obejmuje m. in. kwestie rezydencji podatkowej i dlatego należy zawsze skontaktować się z doradcą podatkowym, który pomoże przeprowadzić taką procedurę.
Przykład: działania exit tax
Załóżmy, że mamy pana Jana Kowalskiego, mieszkańca Warszawy, który jest właścicielem cennych dzieł sztuki. Pan Jan nie prowadzi działalności gospodarczej – jest zwykłym obywatelem, a dzieła sztuki są częścią jego majątku osobistego. Jego córka, Anna Kowalska, mieszka na stałe w Niemczech i nie jest polskim rezydentem podatkowym.
Pan Jan postanawia przekazać jedno z dzieł sztuki, którego wartość rynkowa wynosi 2 miliony złotych, swojej córce Annie jako darowiznę. W związku z tym, że dzieło sztuki zostanie przekazane osobie mieszkającej za granicą, teoretycznie mogłoby to podlegać pod exit tax. Jednakże, zgodnie z najnowszym orzecznictwem NSA, exit tax dotyczy głównie osób prowadzących działalność gospodarczą i nie powinien być stosowany w przypadku darowizny majątku osobistego przez osobę nieprowadzącą działalności gospodarczej, jaką jest pan Jan.
W takim przypadku, zgodnie z interpretacją NSA, darowizna dzieła sztuki przez pana Jana dla jego córki Anny nie będzie podlegać pod exit tax, ale raczej może podlegać pod polski podatek od spadków i darowizn. Oczywiście, należy przy tym uwzględnić odpowiednie zwolnienia i wyjątki przewidziane w ustawie o podatku od spadków i darowizn, na przykład zwolnienie dla darowizn pomiędzy najbliższymi członkami rodziny.
Ten przykład obrazuje, jak ważne jest dokładne zrozumienie, kiedy exit tax ma zastosowanie, a kiedy nie, zwłaszcza w kontekście przekazywania majątku osobistego za granicę.