Polak pracujący w Arabii Saudyjskiej nie płaci ZUS-u. Na pierwszy rzut oka – świetnie, więcej kasy na koncie. Ale czy to powód do świętowania? Nie bardzo. Długofalowo brak zabezpieczenia może odbić się czkawką.
Dlatego jeśli myślisz o pracy w Arabii, pomyśl też o przyszłości – sobie i swojej rodziny. Bo kasa, której dziś ZUS ci nie zabiera, może w przyszłości okazać się pieniędzmi, których będziesz desperacko potrzebować. Brak składek emerytalnych oznacza, że lata pracy w Arabii nie są uwzględniane w polskim stażu ubezpieczeniowym, co może wpłynąć na wysokość przyszłej emerytury.
Czy Polacy pracujący w Arabii Saudyjskiej płacą ZUS?
Polska nie ma z Arabią umowy o zabezpieczeniu społecznym, więc ZUS się od ciebie odczepia, ale lokalny system też cię nie obejmuje. Co to oznacza?
- Zero składek emerytalnych – lata przepracowane w Arabii nie liczą się do polskiego stażu, więc przyszła emerytura może być niższa.
- Ochrona zdrowotna? Tak, ale tylko dzięki pracodawcy i prywatnym polisom. Nie masz etatu? Radź sobie sam.
- Ubezpieczenie wypadkowe? Jest, ale tylko w wersji minimum, bo opłaca je firma.
Pracujesz w Arabii Saudyjskiej (lub innym kraju poza Polską) i nie wiesz, jak rozliczyć dochody lub zadbać o składki? Skorzystaj z pomocy naszego biura rachunkowego – specjalizujemy się w międzynarodowych rozliczeniach podatkowych. Zadbaj o swoje finanse i spokojną przyszłość!
Skontaktuj się z nami już dziś i zyskaj pewność prawidłowych rozliczeń.
Składki ZUS przy pracy za granicą
Kwestia ubezpieczeń społecznych jest równie istotna jak podatki. W Polsce pracownik etatowy odprowadza składki na ZUS (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe) oraz na ubezpieczenie zdrowotne. Jednak przy podjęciu pracy w kraju poza Unią Europejską (i poza państwami, z którymi Polska ma podpisane bilateralne umowy o zabezpieczeniu społecznym) zazwyczaj przestajemy podlegać polskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych. Polska ma umowy o zabezpieczeniu społecznym m.in. z USA, Kanadą, Koreą Południową czy Australią, lecz nie posiada takiej umowy z Arabią Saudyjską (Arabia Saudyjska nie widnieje na liście krajów z umowami dwustronnymi). Wobec tego, co do zasady, osoba zatrudniona lokalnie w Arabii Saudyjskiej nie opłaca składek ZUS w Polsce ani nie jest objęta polskim systemem emerytalno-rentowym w okresie pracy na Bliskim Wschodzie. Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w Arabii Saudyjskiej różnią się więc od tych znanych nam w Polsce.
Należy przy tym rozróżnić dwie sytuacje:
Wyjazd na własną rękę i zatrudnienie u zagranicznego pracodawcy:
W tym przypadku polska umowa o pracę wygasła lub została zawieszona, a my stajemy się pracownikiem firmy saudyjskiej. Od momentu zatrudnienia w Arabii nasze ubezpieczenia społeczne regulują przepisy lokalne, a więc system arabski (GOSI – General Organization for Social Insurance), o ile obejmuje on cudzoziemców.
Oddelegowanie pracownika przez polską firmę:
Jeśli polski pracodawca wysyła nas do pracy w Arabii na pewien czas, teoretycznie można by rozważyć kontynuację polskich ubezpieczeń przez okres delegacji. Jednak brak umowy bilateralnej oznacza, że formalnie obowiązuje zasada ustawodawstwa miejsca wykonywania pracy. W praktyce polski pracodawca mógłby co najwyżej opłacać nadal składki w ZUS (na własne ryzyko) – ale nie będzie to zwalniało z ewentualnych wymogów miejscowych. Ponieważ Arabia nie żąda od pracowników etatowych składek emerytalnych, podwójne opłacanie raczej nie wystąpi, natomiast kontynuacja ZUS nie jest wymagana prawem i zależy od polityki firmy. Zwykle przy dłuższych kontraktach Polacy są po prostu zatrudniani lokalnie i wyłączeni z ZUS.
System ubezpieczeń w Arabii Saudyjskiej
Czas na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w Arabii Saudyjskiej. W Arabii funkcjonuje wspomniany system GOSI, jednak różnicuje on zasady dla obywateli i cudzoziemców. Saudyjscy obywatele mają obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe – łączna stopa składki to ok. 18% wynagrodzenia (po połowie płacą pracodawca i pracownik, po 9%), plus dodatkowo niewielka składka na ubezpieczenie od bezrobocia (SANED) po 0,75%. Cudzoziemcy (ekspaci) nieuczestniczą w saudyjskim systemie emerytalnym – nie odkładają składek na przyszłą emeryturę w Arabii. Obejmują ich jedynie ubezpieczenia wypadkowe (od następstw wypadków przy pracy). Tylko tzw. gałąź ubezpieczenia od ryzyka zawodowego (Occupational Hazards) jest dla nich obowiązkowa. Składka na to ubezpieczenie wynosi 1,5% wynagrodzenia i jest w całości opłacana przez pracodawcę.
Nie ma natomiast potrąceń z pensji cudzoziemca na ZUS – pracownik zagraniczny dostaje pełne wynagrodzenie brutto (pomniejszone ewentualnie o zaliczki na ubezpieczenie zdrowotne prywatne, jeśli firma je pobiera). Podsumowując, ekspatriant w Arabii Saudyjskiej nie płaci składek społecznych ze swojej wypłaty, a jego pracodawca ponosi tylko niewielki koszt (ok. 1,5–2% płacy) tytułem ubezpieczenia wypadkowego. Nie ma także obowiązkowej składki zdrowotnej finansowanej z pensji.
Opieka zdrowotna w Arabii Saudyjskiej
Arabia Saudyjska wymaga, aby pracodawcy zapewniali ubezpieczenie zdrowotne dla swoich pracowników (i ich rodzin na utrzymaniu) poprzez wykupienie polisy w jednej z zatwierdzonych firm ubezpieczeniowych. Jest to warunek uzyskania i przedłużania iqamy (karty pobytu pracownika). W praktyce więc polski pracownik w KSA będzie objęty prywatnym ubezpieczeniem medycznym finansowanym przez firmę – daje to dostęp do określonych placówek medycznych na terenie kraju. Ten system zastępuje publiczną służbę zdrowia (z której korzystają głównie obywatele). W Polsce z kolei, po wyjeździe, tracimy prawo do NFZ chyba że… zgłosimy się do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego. Osoby, które utraciły tytuł do ubezpieczenia (np. bo rozwiązano umowę o pracę w PL), mogą zawrzeć z NFZ umowę dobrowolnego objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym i opłacać składkę co miesiąc (jej wysokość to ok. 594 zł miesięcznie w 2024 r., choć stawka ta okresowo się zmienia). Dzięki temu można zachować prawo do publicznej opieki zdrowotnej w Polsce podczas pobytu w kraju. Alternatywnie, wiele osób decyduje się na prywatne ubezpieczenia podróżne/zdrowotne na czas wizyt w Polsce lub po prostu korzysta z polisy pracodawcy saudyjskiego (jeśli obejmuje ona opiekę także w nagłych wypadkach za granicą – warto to sprawdzić w warunkach ubezpieczenia).
Okresy składkowe i emerytura
Ponieważ okres pracy w Arabii Saudyjskiej nie jest zaliczany do stażu ubezpieczeniowego w Polsce (brak umowy międzypaństwowej), powstaje kwestia luki w składkach. W przyszłości, przy ubieganiu się o polską emeryturę, lata spędzone w KSA nie zwiększą naszego kapitału emerytalnego w ZUS. To oznacza, że jeśli nie odłożymy samodzielnie środków lub nie wrócimy do polskiego systemu, nasza emerytura z ZUS może być niższa (bo odprowadzaliśmy składki przez mniejszą liczbę lat). Istnieje możliwość dobrowolnego opłacania składek emerytalno-rentowych w Polsce w trakcie pobytu za granicą – można zgłosić się do ZUS do dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego i opłacać składki (podobnie jak przy zdrowotnym). Jednakże jest to rzadko praktykowane ze względu na wysoki koszt i fakt, że jednocześnie płaci się już na rzecz lokalnego systemu (choć w Arabii akurat ten koszt jest minimalny). W przypadku planowania dłuższego pobytu na emigracji dobrze jest pomyśleć o samodzielnym oszczędzaniu na emeryturę (np. IKE, IKZE, prywatne fundusze inwestycyjne) albo nastawić się na odkładanie kapitału w innych formach.